Το στόμα είναι ο καθρέπτης της υγείας

Το στόμα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό όργανο του σώματος, αφού πέραν της πρωταρχικής του λειτουργίας στην διαδικασία της ομιλίας και της πέψης, παρέχει μια πρώτη εικόνα της γενικότερης υγείας του οργανισμού, καθώς πολλές συστηματικές λοιμώξεις και προβλήματα υγείας εμφανίζουν στοματικές εκδηλώσεις.

Ο στοματικός βλεννογόνος που καλύπτει το εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας, καθιστά την πρώτη γραμμή άμυνας του σώματος, αντιστεκόμενος καθημερινά στην είσοδο μικροβίων και άλλων πολυάριθμων βλαβερών παραγόντων στον ανθρώπινο οργανισμό. Στην περίπτωση που για κάποιο λόγο η φυσιολογική δομή του βλεννογόνου αποδυναμωθεί ή διαταραχτεί, ακολουθεί η εμφάνιση φλεγμονών, οι οποίες εκδηλώνονται με ποικίλα συμπτώματα, ανάλογα με την πάθηση.

Οι στοματικοί ερεθισμοί είναι ένα πολύ σύνηθες φαινόμενο που ταλαιπωρεί μεγάλο μέρος του γενικού πληθυσμού, καθώς προσβάλει το ένα τρίτο των ανθρώπων σε κάποια περίοδο της ζωής τους. Εμφανίζονται με τη μορφή οιδημάτων, εξανθημάτων ή ακόμα και πληγών στο βλεννογόνο, στα χείλη και τη γλώσσα, και οι πιο συχνοί ερεθισμοί οφείλονται στη μυκητιασική στοματίτιδα και την ελκώδη ή αφθώδη στοματίτιδα.

Η μυκητιασική στοματίτιδα εκδηλώνεται με τη μορφή λευκών στιγμάτων ή λευκής επικάλυψης πάνω στη γλώσσα, το εσωτερικό στα μάγουλα, τον ουρανίσκο και γενικά σε όλη τη στοματική κοιλότητα. Ο βλεννογόνος παρουσιάζει υπερβολικά έντονο χρώμα, είναι πρησμένος και υπάρχει αίσθημα καύσου. Η συγκεκριμένη μορφή δεν πονάει αλλά ενδεχομένως να δυσκολέψει τη σίτιση.

Αντίθετα, η αφθώδης στοματίτιδα συνοδεύεται από έντονο πόνο, ειδικά τις πρώτες μέρες, ο οποίος όμως συνήθως υποχωρεί μετά την 4η μέρα. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής παρουσιάζει έλκη (άφθες – πληγές) στο στόμα, κυρίως στη γλώσσα, στην εσωτερική επιφάνεια από τα μάγουλα, τα χείλη, και το λαιμό. Οι άφθες εμφανίζονται ως στρογγυλά ή ωοειδή έλκη, τα οποία επικαλύπτονται από λευκοκίτρινη ψευδομεμβράνη και περιβάλλονται από ερυθηματώδη άλω. Οι ελκώσεις μπορεί να είναι μονήρεις ή πολλαπλές, ενώ το μέγεθός τους ποικίλει με διάμετρο που κυμαίνεται από 2 χιλιοστά έως και πάνω από 3 εκατοστά. Τα συμπτώματα αυτά συνοδεύονται από έντονο κάψιμο στην περιοχή, δυσκολία στη μάσηση και την κατάποση, και έντονη σιελόρροια.

Πολλοί παράγοντες έχουν κατά καιρούς κατηγορηθεί για την δημιουργία στοματίτιδας, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει πως έχει γίνει γνώστη η ακριβής αιτιολογία της μέχρι τώρα. Συμφώνα με μια άποψη, ο κύριος παθογόνος οργανισμός είναι ο μύκητας Candida Albicans, ο οποίος υπάρχει στον οργανισμό κάθε ανθρώπου, αλλά κάτω από ορισμένες συνθήκες αναπτύσσεται έντονα, δημιουργώντας συνθήκες φλεγμονής. Η μυκητίαση είναι συνηθισμένη μόλυνση σε νεογέννητα (λόγω ανεπαρκούς αποστείρωσης μπιμπερό), σε όσους φορούν τεχνητή οδοντοστοιχία, και σε οργανισμούς με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω έκθεσης σε χημειοθεραπεία, ακτινοβολία ή θεραπεία με αντιβιοτικά ευρέως φάσματος ή κορτικοστεροϊδών, καθώς στην τελευταία περίπτωση διαταράσσεται η φυσιολογική χλωρίδα του στόματος με αποτέλεσμα την ανάπτυξη των μυκήτων.

Ειδικοί επισημαίνουν την ύπαρξη και άλλων γενετικών ή περιβαλλοντικών παραγόντων οι οποίοι ευνοούν την ανάπτυξη της φλεγμονής. Μερικοί από αυτούς είναι:

• Άγχος
• Αλλεργίες
• Σιδηροπενική αναιμία
• Έλλειψη βιταμινών Β6, Β12, φολικού οξέος
• Ορμονικές διαταραχές
• Γαστρεντερικές διαταραχές
• Κακή υγιεινή του στόματος
• Κάπνισμα
• Κληρονομικότητα

Σύμφωνα με την παραπάνω θεωρία, η οποία είναι και η επικρατέστερη, η εμφάνιση στοματίτιδας οφείλεται σε μια ανοσολογική κατάσταση αυτοάνοσου τύπου, κατά την οποία κάποια αμυντικά κύτταρα του οργανισμού επιτίθενται σε έναν άγνωστο «εχθρό», δημιουργώντας μια αντίδραση που παίρνει τη μορφή τοπικής φλεγμονής.

Όποια και αν είναι η αιτία , γεγονός παραμένει πως η στοματίτιδα είναι μια επώδυνη και ενοχλητική πάθηση, η οποία μπορεί να ταλαιπωρήσει τον ασθενή μέχρι και για 2 εβδομάδες, εμφανιζόμενη είτε με τη μορφή σποραδικών περιστατικών είτε εποχικών εκδηλώσεων με συχνές υποτροπές. Δεν υπάρχουν φάρμακα που να θεραπεύουν την στοματίτιδα. Η θεραπευτική αγωγή της πάθησης στοχεύει στην μείωση της έντασης των συμπτωμάτων, του αριθμού και του μεγέθους των ελκών, και την περίοδο επούλωσής τους, καθώς και την αύξηση του χρονικού διαστήματος μεταξύ των υποτροπών. Για τον σκοπό αυτό κυκλοφορούν διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα που χορηγούνται τοπικά είτε σε μορφή γέλης (gel) sucren είτε σε μορφή στοματικού διαλύματος cloreton

Η χρήση ειδικών στοματικών διαλυμάτων cloreton που συνδυάζουν αποτελεσματική αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση (μπορεί να βοηθήσει στην ίαση της μυκητιασικής στοματίτιδας, μειώνοντας τον ερεθισμό. Για την αντιμετώπιση της αφθώδους στοματίτιδας συνήθως χορηγούνται αλοιφές sucren που εκτός από την ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση έχουν και επουλωτική, καθώς δημιουργούν προσκολλητική μεμβράνη στο έλκος, η οποία συντελεί στη γρήγορη αποκατάσταση των ιστών, αναπλάθοντας τις βλάβες ενώ παράλληλα το προστατεύει από επιπλέον ερεθισμούς.

Κατά τη διάρκεια των συμπτωμάτων καλύτερο είναι να προτιμώνται δροσερά και μαλακά φαγητά και να αποφεύγονται τα αλμυρά, καυτερά και τα όξινα, τα οποία ερεθίζουν τα έλκη και επιφέρουν περισσότερο πόνο. Η θεραπεία δεν θα πρέπει να περιορίζεται μονάχα στη συμπτωματική ανακούφιση του ασθενή, καθότι αποτελεί αναγκαία προτεραιότητα να διερευνηθεί και να εξαλειφθεί η τυχόν συσχέτιση της νόσου με τους προαναφερθέντες αιτιολογικούς και προδιαθεσικούς παράγοντες. Φυσικά, η καλύτερη πρόληψη είναι η διατήρηση καλής στοματικής υγιεινής, απαραίτητη στον κάθε άνθρωπο σε όλες τις στιγμές της ζωής του.